(चालू घडामोडी) Current Affairs | 2 October 2019

NITI आयोगाचा ‘शालेय शिक्षण गुणवत्ता निर्देशांक’: केरळ अव्वल NITI आयोग, मनुष्यबळ विकास मंत्रालय आणि जागतिक बँक यांच्या संयुक्त प्रयत्नांतून 'द सक्सेस ऑफ अवर स्कूल-स्कूल एज्युकेशन क्वालिटी इंडेक्स' (SEQI) या शीर्षकाखाली एक अ…

NITI आयोगाचा ‘शालेय शिक्षण गुणवत्ता निर्देशांक’: केरळ अव्वल

• NITI आयोग, मनुष्यबळ विकास मंत्रालय आणि जागतिक बँक यांच्या संयुक्त प्रयत्नांतून 'द सक्सेस ऑफ अवर स्कूल-स्कूल एज्युकेशन क्वालिटी इंडेक्स' (SEQI) या शीर्षकाखाली एक अहवाल तयार करण्यात आला आहे. त्यात ‘शालेय शिक्षण गुणवत्ता निर्देशांक’ देखील प्रसिद्ध करण्यात आला आहे.
• सन 2015-16 हे आधारवर्ष मानून केलेल्या शैक्षणिक गुणवत्ता मापनात केरळचा अव्वल क्रमांक कायम असून, उत्तरप्रदेश शेवटच्या क्रमांकावर आहे.
• या अहवालात वीस मोठ्या राज्यांचा एक गट, आठ लहान राज्यांचा दुसरा गट आणि सात केंद्रशासित प्रदेशांचा तिसरा गट अशी वर्गवारी करण्यात आली आहे. शैक्षणिक गुणवत्तेच्या मूल्यांकनासाठी दोन श्रेण्या करण्यात आल्या.
• पहिल्या श्रेणीत शैक्षणिक स्तर, शिक्षणाची संधी, समानता, पायाभूत सोयी-सुविधा यांच्या निष्पत्तीचा आढावा घेण्यात आला, तर दुसऱ्या श्रेणीत या निष्पत्तींना चालना देणाऱ्या प्रशासकीय अंमलबजावणीच्या प्रक्रियांचे निकष निश्चित करण्यात आले. विविध सर्वेक्षणे, राज्यांनी दिलेली माहिती आणि त्रयस्थ पाहणी यांसह 33 निकषांच्या आधारे राज्यांचे मूल्यांकन करण्यात आले आहे.

उत्तरप्रदेशात प्राचीन नदीचे उत्खनन :

• केंद्रीय जल मंत्रालयाने प्रयागराज (पूर्वी अलाहाबाद) येथे गंगा आणि यमुना नदींना जोडणार्‍या जुन्या व कोरड्या पडलेल्या नदीचे उत्खनन केले आहे. संभाव्य भूजलाचा पुनर्भरण स्त्रोत म्हणून या भागाला विकसित करणे हा या उत्खनन करण्यामागे हेतू होता.
• नदीचे अस्तित्व : शोधलेली नदी ही प्रयागराज या शहराजवळ गंगा-यमुना संगमाच्या सुमारे 26 किलोमीटर दक्षिणेस दुर्गापूर गावात यमुना नदीला जोडणारी पुरलेली पालेओ वाहिनी होती.
• वर्णन केल्याप्रमाणे ही प्राचीन नदी सुमारे 4 किलोमीटर रुंद, किलोमीटर लांबीची असून, नदीचे अवशेष मातीखाली 15 मीटर जाडीचा थरात दिसून येतात. एक पालेओ वाहिनी (paleochannel) प्रयागराज (पूर्वी अलाहाबाद) जवळ गंगा आणि यमुना नदींना जोडते.

एसबीआयने ऑस्ट्रेलियात सुरू केली शाखा :

• भारतीय स्टेट बँकेनं(एसबीआय) मेलबर्नमध्ये आपली शाखा उघडली आहे. ऑस्ट्रेलियामध्ये शाखा उघडणारी एसबीआय भारतातील पहिलीच बँक ठरली आहे. सोमवारी एका भव्य कार्यक्रमात व्हिक्टोरिया राज्यातील मेलबर्नमध्ये शाखेचा उद्धघाटन सोहळा पार पडला.
• व्हिक्टोरियामध्ये याआधी सिप्ला, सायरेन्ट, एचसीएल, इन्फोसिस, रॅमको, टीसीएस, महिंद्रा आणि झोमॅटो या भारतीय कंपनी कार्यरत आहेत.
• व्हिक्टोरिया आणि भारतामध्ये व्यापार आणि गुंतवणुकीचे संबंध सुधारण्यास आमचं हे पाऊल भविष्यात मदत करेल, पुढील दहा वर्षांमध्ये याचा फायदा दिसून येईल, असे बँकेकडून सांगण्यात आले.

आरबीआयने नवकल्पनांना प्रोत्साहन देण्यासाठी स्पर्धांची घोषणा केली  :

• पेमेंट आणि सेटलमेंट सिस्टममधील नवकल्पना आणि कल्पनांना प्रोत्साहन देण्यासाठी आरबीआयने दोन स्पर्धा जाहीर केल्या आहेत.
• शॉर्टलिस्टेड सहभागींना प्रख्यात व्यक्तींच्या न्यायालयासमोर आपली कल्पना मांडण्याची संधी मिळेल तर थकबाकीदार नवोदितांना बक्षिसे व सन्मानपत्र देण्यात येईल.
• हैदराबादच्या बॅंकिंग टेक्नॉलॉजी (आयडीआरबीटी) विकास व संशोधन संस्थेमार्फत ही स्पर्धा आयोजित केली जाईल.

विल्सन सिंग-सतीश कुमार जोडीने सुवर्णपदक जिंकले :

• जलतरण स्पर्धेत, बंगळुरु येथे सुरू असलेल्या 10 व्या आशियाई एज ग्रुप चँपियनशिपमध्ये भारताच्या एन विल्सन सिंग आणि सतीशकुमार प्रजापती यांनी 10 मीटर प्लॅटफॉर्म सिंक्रोनाइझ इव्हेंटमध्ये सुवर्णपदक जिंकले.
• अशा प्रकारे, भारताने चॅम्पियनशिपमध्ये एकूण 60 पदके (17 सुवर्ण, 23 रौप्य व 20 कांस्य) मिळविली.
• कांस्यपदक 266.16 च्या गुणांसह इराणच्या मोजताबा वलीपुर आणि मसूद वाकिली यांना मिळाले.

महात्मा गांधी यांच्या १५० व्या जयंतीनिमित्ताने 'स्वच्छता एक सेवा' हा उपक्रम :

• राष्ट्रपिता महात्मा गांधी यांच्या १५० व्या जयंतीनिमित्ताने 'स्वच्छता एक सेवा' हा उपक्रम राज्यभर राबविला जात आहे.
• या उपक्रमांतर्गत मंत्रालयात प्लास्टिक वस्तूंचा त्याग करून पर्यावरणाच्या रक्षणात योगदान देण्याची  शपथ आज राज्याचे मुख्य सचिव अजोय मेहता यांनी घेतली तसेच मंत्रालयातील वरिष्ठ अधिकारी कर्मचाऱ्यांनाही शपथ दिली. ‘स्वच्छता ही सेवा’ ही मोहिम ११ सप्टेंबर ते २७ ऑक्टोबर २०१९ या कालावधीत राबविला जात आहे.
• मुख्य सचिव श्री. मेहता म्हणाले की, आजपासून मी सिंगल यूज प्लास्टिकच्या वस्तूंचा वापर करणार नाही.
• मी सिंगल यूज प्लास्टिकच्या वस्तूंचा त्याग करुन विश्व पर्यावरण रक्षणात माझेही योगदान देईन. माझी हीच कृती बापूजींच्या १५० व्या जयंतीनिमित्त त्यांना वाहिलेली आदरांजली असेल, असेही श्री.महेता यांनी सांगितले.